Chiếu cói Nga Sơn

Nói đến Thanh Hoá, không ai là không biết chiếu cói Nga Sơn, một sản phẩm nổi tiếng của vùng đất ven biển này, vật biểu trưng cho niềm hạnh phúc của những đôi lứa yêu nhau,... Chiếc chiếu nổi tiếng đã được lưu truyền qua bao đời, bao thế hệ trên khắp mọi miền của đất nước. Nó nổi tiếng đến mức đã đi vào câu ca dao, tục ngữ của người Việt Nam:

Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng
Vải tơ Nam Ðịnh, lụa hàng Hà Ðông

Nga Sơn là vùng đất nằm sát biển, cách thành phố Thanh Hoá 40km về hướng Ðông Bắc. Với 8 xã nằm dọc bờ biển là một vùng triều mầu mỡ, ngoài trồng sú vẹt, mảnh đất này chỉ trồng được một loại cây duy nhất là cói, dệt nên chiếu Nga Sơn - niềm kiêu hãnh của vùng quê này.

Cói Nga Sơn nổi tiếng là sợi nhỏ, dai, óng mượt. Ðiều đặc biệt ít có nơi nào có thể trồng được loại cói dài như ở vùng này, loại cói chuyên dùng để dệt nên những tấm chiếu vừa đẹp lại vừa bền.

Theo lời các cụ kể lại, ngày xưa, chiếu cói Nga Sơn cùng chiếu cói của Kim Sơn (Ninh Bình) là một trong những vật cống tiến triều đình, được các bậc vua chúa, quý tộc ưa dùng. Trải qua hơn 150 năm tồn tại với không biết bao nhiêu thăng trầm, giờ đây, người dân Nga Sơn không đơn thuần chỉ dệt chiếu cói, nhiều sản phẩm từ cói đã được đôi bàn tay tài hoa, khối óc giàu tính sáng tạo của những người thợ đã "nâng đời" trở thành những mặt hàng thủ công mỹ nghệ với những nét hoạ tiết, văn hoa khác nhau dành cho xuất khẩu. Những tấm thảm lót sàn, chiếu xe đan, làn, dép đi trong nhà, đồ dùng trang trí,... đã có mặt tại thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Nhưng không phải đến tận bây giờ, cây cói mới trở thành thế mạnh của kinh tế Nga Sơn mà ngay từ những năm 1965, những chiếc chiếu đậu, chiếu hoa, cùng các mặt hàng từ cói đã xuôi ngược khắp các nẻo đường đất nước từ những làng quê lên thành phố, từ những ngõ nhỏ lắt léo đến những đường phố lớn, từ bắc vào nam,... xa hơn nữa là thị trường các nước trên thế giới, chủ yếu là thị trường Ðông Âu.

Nói về tương lai phát triển của cói Nga Sơn, ông Hoàng Thế Dân - Chánh Văn phòng Uỷ ban nhân dân huyện Nga Sơn - cho biết: "Trong thời gian tới, huyện chúng tôi vẫn coi nghề làm cói là ngành sản xuất mũi nhọn, dự tính sẽ đưa cây cói đi khắp các xã trong huyện, kể cả các xã vùng màu, vùng trũng để nâng diện tích cây cói. Ngoài ra, hướng phát triển ngành tiểu thủ công nghiệp của chúng tôi là gắn việc mở rộng làng nghề với quy hoạch vùng nguyên liệu cói, kết hợp với sản xuất theo mô hình hợp tác xã, củng cố và tăng năng lực sản xuất của các xí nghiệp, tiến tới hình thành các cụm tiểu công nghiệp và làng nghề, mở đầu là cụm Nga Mỹ. Hiện nay, Nga Sơn đang hình thành và tạo hành lang pháp lý thông thoáng để các thành phần kinh tế tham gia phát triển tiểu thủ công nghiệp như: miễn thuế đất 5 năm cho các doanh nghiệp, các cá nhân đầu tư vào cụm tiểu thủ công nghiệp làng nghề, hỗ trợ 20% chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng ngoài khuôn viên cụm công nghiệp. Ðối với các vùng đất chiêm trũng, đất mầu, cơ sở sản xuất nào thu hút được khoảng 50 lao động trở lên, liên tục ổn định trong một năm sẽ được huyện hỗ trợ kinh phí ban đầu 50.000 đồng cho mỗi lao động. Các sáng kiến cải tiến mang lại hiệu quả kinh tế, được nhân dân áp dụng rộng rãi sẽ được các cấp chính quyền khen thưởng."

Chiếu cói Nga Sơn đã dệt nên tiếng thơm ngàn đời cho vùng đất ven biển Nga Sơn. Mong rằng, trong tương lai không xa, việc phát triển ngành nghề truyền thống sẽ gắn liền với phát triển ngành du lịch sinh thái và các danh lam thắng cảnh huyền ảo mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất Nga Sơn, góp phần làm giàu cho vùng cói ngút ngàn này.